بحران تأمین خوراک که در ماه‌های پیش مرغداران با آن مواجه بودند، سراغ دامداران آمده است و در حالی قیمت جو در بازار آزاد ۴۳۰۰ تا ۴۶۰۰ تومان به فروش می‌رسد که قیمت مصوب ۱۷۰۰ تومانی دارد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دیده‌بان امنیت غذایی به نقل از خبرگزاری تسنیم، مدت زمان زیادی از شرایطی که وضعیت نهاده دامی کنجاله سویا بحرانی شد و موجب شد حتی برخی مرغداران برای تأمین کنجاله سویا به سمت مصرف کنجاله سویای بسته‌بندی مصرف خوراک انسانی بروند، نمی‌گذرد. شواهد امر نشان می‌دهد الان نوبت دامداران است که برای تأمین نهاده جو با مشکل مواجه باشند و وضعیت تأمین این محصول در بازار کشور به سمت بحران حرکت کند.
براساس اطلاعات موجود میزان ثبت سفارش این محصول برای سال‌جاری ۶۸ درصد کاهش، میزان تخصیص ارز ۵۷ درصد کاهش، وضعیت تأمین ارز ۶۷ درصد کاهش و میزان ترخیص وزنی و دلاری ۵۰ و ۵۲ درصد کاهش یافته است. در حالی‌که قیمت جو در بازار آزاد ۴۳۰۰ تا ۴۶۰۰ تومان به فروش می‌رسد که قیمت مصوب ۱۷۰۰ تومانی دارد.
بنابراین گزارش این بی‌برنامه‌گی و عدم مدیریت، به تولیدکننده و مصرف‌کننده صدمات زیادی وارد می‌کند که ناشی از بی‌تدبیری دستگاه‌های دولتی و برنامه‌ریز از جمله بانک مرکزی و وزاتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت و جهاد کشاورزی است. برای درک بهتر وضعیت تأمین و توزیع جو در کشور و اینکه چه دستگاه‌هایی منجر به این شرایط شده‌اند با فعالان اقتصادی و نمایندگان تشکل‌های تولید و وارداتی به گفتگو پرداخته‌ایم که مشروح آن در ذیل آمده است:
احمد مقدسی، رئیس انجمن صنفی گاوداران صنعتی در این ارتباط اظهار داشت: واردات جو به کشور کاهش یافته است به‌همین منظور وزارت جهاد کشاورزی به جای این محصول ذرت در اختیار گاوداران صنعتی سنگین قرار می‌دهد اما تولیدکنندگان دام سبک و روستایی و پرواربندان گوساله برای تهیه جو موردنیاز مشکل دارند و سهمیه‌ای کمتر از نیازشان دریافت می‌کنند.
وی افزود: برای تنظیم بازار این محصول دولت سهمیه گاوداران شیری را که امکان جایگزینی دارند حذف و در اختیار واحدهای تولیدی یاد شده قرار می‌دهد. به خاطر مشکلات ارزی و کاهش ثبت سفارش مقدار کمتری جو به کشور وارد شده که امروز شاهد کاهش کمبود این محصول در کشور هستیم. از ابتدای سال‌جاری وزارت صنعت، معدن و تجارت که مسئولیت ثبت سفارش نهاده‌های دامی را برعهده داشت برای واردات جو اقدام نکرد که نتیجه آن را امروز مشاهده می‌کنید. وزیر و معاون وزارت جهاد کشاورزی درباره کمبود جو تلفن من را هم جواب نمی‌دهند!
سعید سلطانی سروستانی، مدیرعامل اتحادیه مرکزی دامداران ایران نیز در این رابطه اظهار کرد: وضعیت تأمین جو بسیار خراب است. براساس گزارش‌هایی که به دست ما رسیده در بنادر یک میلیون و ۲۵۰ هزار تن ذرت و حدود ۲۶۰ هزار تن کنجاله سویا و ۲۰۰ هزار تن دانه سویا رسوب کرده اما حتی یک کیلوگرم جو در بنادر جنوب نیست و تنها حدود ۶۰۰ هزار تن جو در بنادر شمالی کشور وجود دارد. جوهای موجود در بنادر شمالی کشور نیز به‌صورت قطره‌چکانی به کشور وارد می‌شود.
مدیرعامل اتحادیه مرکزی دامداران ایران ادامه داد: بنده نماینده یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر دامدار کشور هستم اما وزیر و معاون وزیر به تلفن‌های من در این ارتباط جواب نمی‌دهند تا من نیز بتوانم پاسخ دامداران را دهم. قیمت هر کیلوگرم جو در بازار به حدود ۴۳۰۰ تومان رسیده درحالی‌که قیمت مصوب این محصول ۱۷۰۰ تومان است.
جواد آزاد، مدیرعامل اتحادیه صنعت دامپروری نیز اظهار کرد: جو در بازار کمیاب شده و قیمت آن در بازار آزاد بالا است و تا ۵ هزار تومان به فروش می‌رسد در حالی‌که قیمت مصوب آن هزار و ۷۰۰ تومان است. به جای اینکه به‌طور مستقیم نهادهای دامی در اختیار دامداران قرار گیرند اما تشکل‌های تولیدی از چرخه توزیع نهاده‌های دامی میان اعضای خود حذف شده‌اند. ثبت سفارش و تخصیص ارز به موقع انجام نشد که باعث کمبود جو در بازار شد به‌طوری‌که بانک مرکزی ارز موردنیاز برای واردات را تخصیص نداد.
مجید موافق قدیری، رئیس انجمن صنایع خوراک دام و طیور ایران نیز در این‌باره گفت: شوربختانه وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و ستاد تنظیم بازار با وجود اینکه می‌دانند هرساله حدود ۵۰ درصد جو موردنیاز کشور از محل واردات تأمین می‌شود اما ثبت سفارش را در مقطعی ممنوع و محدودیت شدید اعمال کردند و در دوره‌ای نیز به واردات آن ارز مناسب و مرغوب اختصاص ندادند.
وی با تأکید به اینکه دولت سال قبل در برهه‌ای ثبت سفارش این محصول را ممنوع کرده بود اظهار داشت: برای خرید با قیمت مناسب جو دامی باید از سال و ماه‌های قبل این محصول را از روسیه و قزاقستان پیش‌خرید و برنامه‌ریزی کرد تا کشاورز قزاق یا روس محصولش را برای ما تولید کنند؛ اما به‌دلیل نداشتن سیاست‌های منظم و پایدار برای تأمین، این اقدام به موقع انجام نشد که منجر به نوسان و تنش‌های جدی در بازار نهاده‌های دامی شد. در برهه‌ای که ثبت سفارش جو آزاد شد تخصیص ارز برای واردات این محصول در اولویت بانک مرکزی قرار نگرفت و در مراحل بعد نیز برای تأمین ارز در اولویت قرار نگرفت، همه این عوامل دست به دست هم داد تا امکان واردات جو دامی به میزان کافی و در زمان مقرر میسر نشود.
موافق قدیری گفت: در حال حاضر با توجه به کمبودی که داریم، واردات جو در اولویت قرار گرفته شده است اما با توجه به اینکه اکنون فصل خرید جو نیست، این محصول برای خرید یا وجود ندارد و یا با قیمت بسیار بالایی موجود است. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم که قیمت مصوب جو دامی را اصلاح کنیم تا واردکننده انگیزه واردات داشته باشد.
روسیه و قزاقستان جو دامی خود را فروختند و در صورتی نیز که وجود داشته باشد برای عبور از رودخانه و حمل و نقل نیاز به کشتی‌های یخ‌شکن است که تعداد این کشتی‌ها هم به اندازه کافی نیست که به مقصد ایران بارگیری نمایند و از طرفی این کشتی‌ها هزینه بیشتری برای حمل و نقل مطالبه می‌کنند و به‌همین دلیل نیز قیمت تمام شده این کالا افزایش می‌یابد.
وی در پاسخ به اینکه مقصر کمبود امروز جو در بازار کیست گفت: محدودیت‌های شدید ارزی و تحریم‌های بانکی و آینده‌نگر نبودن سیاستگذار اقتصادی باعث این امر شد که جو دامی در اولویت ارزی برای واردات قرار نگیرد و البته فراموش هم نکنیم که در سال قبل جو دامی بیش از نیاز به کشور وارد و موجود بود و همین دلیل هم مزید بر علت شد تا این کالا در اولویت قرار نگیرد.
محمدمهدی نهاوندی، عضو هیأت مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران نیز با اشاره به کاهش ۴۸ درصدی واردات جو در ۹ ماهه امسال نسبت به دوره مشابه سال گذشته گفت: در حال حاضر وضعیت ذخایر جو شرایط مطلوبی ندارد. با توجه به اینکه تقریباً از اواخر آذرماه سال گذشته تا اواخر تابستان امسال تخصیص ارز برای واردات جو متوقف شد و بخش قابل توجهی هم از ارز تخصیص یافته برای واردات جو تا این تاریخ منتقل نشد به‌همین دلیل میزان واردات جو کاهش قابل توجهی پیدا کرد. وی با اشاره به شرایط فعلی تأمین و ذخیره‌سازی جو در کشور افزود: ما فرصت طلایی برای واردات و ذخیره‌سازی جو موردنیاز کشور با قیمت‌های جهانی ۱۸۰ دلاری را از دست دادیم زیرا در حال حاضر قیمت جو در بازارهای جهانی به ۳۶۰ دلار رسیده است.
عضو هیأت مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران درباره وضعیت فعلی ذخایر جو در بنادر کشور با گذشت چند ماه از فصل تولید محصول داخلی تصریح کرد: با توجه به تأخیر در واردات جو موجودی این کالا در بنادر به کمتر از ۲۵۰ هزار تن رسیده که بخش قابل توجهی هم از جو داخلی مصرف شده است.
نهاوندی مهمترین مشکل واردات جو را بلاتکلیفی واردکننده در خصوص نرخ و تأمین ارز عنوان کرد و گفت: واردکنندگان بعضاً تا ۷ ماه برای تأمین ارز جو وارداتی خود در انتظار بودند و بخشی از سرمایه آنها نیز نابود شد؛ در حال حاضر هم اطمینانی به‌وعده‌های مسئولان برای تأمین ارز نیست. قیمت‌های جهانی جو تناسبی با قیمت‌های مورد پذیرش کارگروه ارزی ندارد و به نظر می‌رسد که دولت تصمیم گرفته اقدام به واردات این کالا کند و ما هم برای دولت در این مسیر آرزوی موفقیت داریم.
عضو هیأت مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران گفت: مشکل و عامل اصلی در ایجاد شرایط فعلی دخالت‌های غیرکارشناسی دستگاه‌های دولتی است. ما در ۶ ماهه اول سال بحران کنجاله سویا داشتیم که کماکان ادامه دارد و در حال حاضر هم با بحران کمبود جو مواجه شده‌ایم. دستگاه‌هایی که مسئول برنامه‌ریزی برای تأمین کالاهای اساسی مورد نیاز هستند باید اکنون پاسخگوی کمبود و هزینه‌های مترتب بر آن باشند.
عضو هیأت مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران خاطرنشان کرد: تبعات ناشی از عدم برنامه و سیاست‌گذاری درست موجب شده تا مشکلات به صورت مرتب در اقتصاد کشور تکرار شود ولی کسی پاسخگوی وضعیت موجود نیست.
بنابراین گزارش هرساله حدود ۵۰ درصد جو دامی از محل واردات تأمین می‌شود. ثبت سفارش، تخصیص ارز، تأمین ارز و در نهایت میزان ترخیص این محصول از بنادر و گمرکات کشور در سال‌جاری کاهش یافته است. در ذیل مطلب می‌توانید ریز این اطلاعات را مشاهده کنید که انجمن صنایع خوراک دام و طیور ایران آن را در اختیار قرار ما داده است:
ثبت سفارش جو دامی از ابتدای سال تا ۲۰ دی‌ماه ۹۹
سال ۹۹= 619 میلیون دلار
سال ۹۸= 1/۹ میلیارد دلار
به نسبت مدت مشابه سال قبل ۶۸ درصد کاهش
تخصیص ارز در سال ۹۹: ۴۴۶ میلیون دلار
تخصیص ارز در سال ۹۸: ۱ میلیارد دلار
تخصیص ارز به مدت مشابه سال قبل ۵۷ درصد کاهش
تأمین ارز ۴۲۰۰ تومانی در سال ۹۹: ۳۱۱ میلیون دلار
تأمین ارز ۴۲۰۰ تومانی در سال ۹۸: ۹۴۰ میلیون دلار
*تأمین ارز ۴۲۰۰ تومانی به مدت مشابه سال قبل ۶۷ درصد کاهش *
ارزش ترخیص در سال ۹۹: ۳۴۵ میلیون دلار
ارزش ترخیص در سال ۹۸: ۷۱۸ میلیون دلار
ارزش ترخیص به نسبت مدت مشابه سال قبل ۵۲ درصد کاهش
ترخیص وزنی در سال ۹۹: ۱/۴ میلیون تن
ترخیص وزنی در سال ۹۸: ۲/۸ میلیون تن
ترخیص وزنی به نسبت مدت مشابه سال قبل ۵۰ درصد کاهش
قیمت مصوب جو دامی: ۱۷۰۰ تومان
متوسط قیمت بازار غیررسمی: متوسط ۴۶۰۰ تومان
کاملاً مشخص است چرا اختلاف قیمت ۱۷۰ درصدی بازار رسمی و غیررسمی بوجود آمده است. امروز یک کامیون ۲۰ تنی ۵۸ میلیون تومان مابه‌التفاوت و سود برای متخلفان دارد.
