نقش بسیار مهم وزارت جهاد کشاورزی در شرایط بحران جنگ

جنگ‌ها، صرف‌نظر از جغرافیا و زمینه‌های وقوع آن‌ها، ساختارهای اقتصادی و اجتماعی را دچار اختلال می‌کنند و در این میان، امنیت غذایی به یکی از اولویت‌های استراتژیک تبدیل می‌شود. در چنین شرایطی، وزارت جهاد کشاورزی نه‌تنها مسئولیت حفظ ثبات تولیدات کشاورزی را برعهده دارد، بلکه باید به دنبال راهکارهایی برای مقابله با چالش‌های ناشی از تحریم‌ها، کمبود نهاده‌ها، تخریب زیرساخت‌ها و جابه‌جایی جمعیت روستایی باشد.

یکی از مهم‌ترین نقش‌های این وزارتخانه در زمان جنگ، برنامه‌ریزی برای خودکفایی نسبی در تولید محصولات اساسی است. وابستگی به واردات در شرایطی که راه‌های تجاری تحت تأثیر مناقشات قرار می‌گیرند، می‌تواند به بحران غذایی منجر شود. بنابراین، سیاست‌گذاری در جهت افزایش بهره‌وری زمین‌های کشاورزی، توسعه کشت‌های جایگزین و استفاده از روش‌های مقاوم در برابر کم‌آبی یا کمبود کود، از جمله اقدامات ضروری است. علاوه بر این، توزیع عادلانه منابع بین مناطق مختلف و جلوگیری از احتکار و بازار سیاه نیز نیازمند سازوکارهای نظارتی قوی است که بدون حضور یک نهاد متمرکز و تخصصی مانند وزارت جهاد کشاورزی، امکان‌پذیر نیست.

در زمان جنگ، بسیاری از کشاورزان ممکن است به دلایل مختلف از جمله بسیج نظامی، مهاجرت اجباری یا ناامنی، از چرخه تولید خارج شوند. این مسئله می‌تواند به کاهش شدید محصولات منجر شود. بنابراین، طراحی سیاست‌هایی برای حمایت از کشاورزان باقی‌مانده، تأمین امنیت جانی و اقتصادی آنان و حتی به کارگیری روش‌های نوین کشاورزی با نیاز کمتر به نیروی کار، از جمله راهکارهایی است که می‌تواند تاب‌آوری بخش کشاورزی را افزایش دهد.

وزارت جهاد کشاورزی در زمان جنگ تحمیلی ۱۲ روزه اخیر با تقویت ذخایر استراتژیک و انبارداری مناسب محصولات اساسی مانند گندم، برنج و روغن توانست از شوک‌های اولیه ناشی از جنگ جلوگیری کند و این امر مستلزم هماهنگی با سایر نهادها برای تأمین مالی، نگهداری و توزیع به موقع ذخایر بود.

طبق آمار وزرات جهاد کشاورزی، آسیب‌شناسی استان‌ها در دوران جنگ ۱۲ روزه از مهم‌ترین اقداماتی بود که ضمن بررسی دقیق و آسیب‌شناسی وضعیت استان‌ها پس از اتمام جنگ در دستور کار قرار گرفت. همچنین در شرایط جنگ، مردم هیچ نگرانی از آینده تأمین آذوقه نداشتند و منجر به رفتارهای خرید هیجانی در جامعه نشد.

در نهایت، تجربه تاریخی نشان داده است که کشورهایی که توانسته‌اند در شرایط جنگی امنیت غذایی نسبی را حفظ کنند، از انسجام داخلی بیشتری برخوردار بوده‌اند. وزارت جهاد کشاورزی در این میان، تنها یک نهاد اقتصادی نیست، بلکه بخشی از سیستم دفاع غیرنظامی و پدافند غیرعامل کشور محسوب می‌شود که بقای جامعه را در شرایط بحران تضمین می‌کند. موفقیت این نهاد در گرو برنامه‌ریزی بلندمدت، انعطاف‌پذیری در مواجهه با چالش‌های غیرقابل پیش‌بینی و همکاری با دیگر سازمان‌های حکومتی است. بدون تردید، در هر جنگی، پیروزی نهایی تنها با اسلحه به دست نمی‌آید، بلکه با توانایی تأمین نان روزانه مردم آغاز می‌شود.