طرح الگوی کشت برنامهای است که به کشاورزان کشور توصیه میکند که چه محصولی را در کجا و به چه میزان بکارند و پیشبینی شده است که تحول بزرگی در تولیدات کشاورزی کشور ایجاد کند. الگوی کشت مناسب به زمین اجازه میدهد تا بدون نیاز به مصرف بیشتر مواد مغذی از طریق استفاده از کود، مواد مغذی خود را احیا و تجدید کند. خالی ماندن زمین برای یک فصل، زمین را قادر میسازد تا مواد مغذی از دست رفته خاک از طریق جذب توسط گیاهان برداشت شده در فصل قبل را بازیابی کند. همچنین این الگو باعث کاهش تأثیر منفی بارش قطرات باران بر خاک و جلوگیری از فرسایش عمومی توسط آب میشود زیرا ریشههای گیاهان، خاکدانههای موجود در لایه بالایی خاک را در کنار هم نگه میدارند. درختانی که همراه با محصولات در مزارع کاشته میشوند نیز به جلوگیری از فرسایش خاک کمک میکنند.
الگوی کشت به جلوگیری از فشرده شدن خاک کمک کرده و وضعیت فیزیکی خاک را بهبود می بخشد. تناوب زراعی باعث بهبود ساختار خاک و همچنین بافت خاک شده و این امر شرایط خوبی را برای جوانهزنی بذر و تکثیر ریشه فراهم میکند. علاوه براین الگوی کشت مناسب برخی از محصولات، به نیروی کار و ماشینآلات کمتری در مقایسه با سایر محصولات نیاز دارد. این کاهش کمک میکند تا حجم کار و منابع مورد استفاده در طول سال و همچنین هزینه تولید محصولات تا حد زیادی کاهش یابد. اقتصادیسازی تولید یکی از مهمترین مؤلفههای قدرت بوده زیرا هم استفاده مردم از محصولات کشاورزی را افزایش میدهد و در نتیجه اشتغال این بخش را بیشتر خواهد کرد و هم سوددهی بخش کشاورزی را افزونتر از قبل کرده و جذابیت سرمایهگذاری در این بخش را قوت میبخشد.
مقام معظم رهبری هم تأکید کرده بودند که امنیت غذایی کشور مسئله درجه یک کشور است و با همین آب و خاک میتوان آن را تأمین نمود که با اجرای الگوی کشت میتوان به این توصیه ایشان عمل کرد. دکتر ساداتینژاد، وزیر جهاد کشاورزی نیز در صحبتهای خود با اشاره به وجود مشکلاتی در زمینه کم آبی و کمبود یا بیش بود محصولات کشاورزی در سالهای مختلف، اجرای الگوی کشت را یگانه راه غلبه بر این مشکلات دانسته و تصریح نموده است: راهی جز اجرای الگوی کشت نداریم و باید با جدیت آن را دنبال کنیم و برای اجرا شدن نیاز داریم حداقل در سالهای اول یارانه کشت پرداخت کنیم. با اجرای این طرح، کشاورزان گندمکار بابت بیمه و کود، پولی پرداخت نخواهند کرد و در زمان تحویل گندم به شرکت بازرگانی دولتی تسویه حساب میکنند. اجرایی شدن کشاورزی قراردادی هم به تولید کمک میکند و هم معیشت کشاورزان را تقویت میکند تا بتوانیم بر اساس الگوی کشت، کار را پیش ببریم. اجرای طرح الگوی کشت، موجب تأمین امنیت غذایی، مدیریت منابع آب و تنظیم بازار محصولات کشاورزی شده و نمیگذارد کشاورزان دچار زیان شوند و از سوی دیگر؛ مصرفکنندگان، غذا را ارزانتر تهیه خواهند کرد.
اصلاح ساختار نهادهها و خدمات اثرگذار در قیمت محصول نهایی سیستمهای کمنهاده و پرنهاده در بخش غلات بهویژه گندم، افزایش عملکرد و کاهش سطح زیر کشت، تناوب کشت و انتقال کشت محصولات سبزی و صیفی به گلخانه، به زراعی بهرهوری آب و کاهش مصرف سم و کود، افزایش عملکرد در واحد سطح و بهبود کیفیت محصولات راهبردی از جمله مزایای اجرای طرح الگوی کشت میباشند.
دولتهای قبل نداشتن ابزار لازم را دلیل عدم ابلاغ الگوی کشت میدانستند و اینطور اعلام میشد که نمیتوان به کشاورز اجبار کرد که حتماً یک محصول خاص را بکارد و کشاورزان بر اساس منفعت خود اقدام به کشت محصولات میکنند اما دولت سیزدهم با استفاده از ایجاد منفعت و مشوق، مصمم به اجرای الگوی کشت محصولات زراعی است.
به طور کلی میتوان گفت با اجرای الگوی کشت قادر خواهیم بود از تولید بیرویه محصول که برای آن بازار وجود نداشته باشد یا کاهش و کمبود محصول در کشور جلوگیری بهعمل آورد. اجرای طرح مهم الگوی کشت حتی در استفاده درست از منابع محدود آبی کشور نیز مؤثر بوده و از تولید محصولات آببر در مناطقی که با تنشهای آبی مواجه میباشند، جلوگیری بهعمل میآورد.
