تسهیلات بانک کشاورزی؛ پیوند مالی زنجیره گندم تا نان
امنیت غذایی هر کشوری بر پایه محصولات استراتژیک آن بنا نهاده شده است و در ایران، گندم بی‌تردید ستون فقرات این امنیت محسوب می‌شود. با این حال، زنجیره ارزش گندم، آرد و نان، پیچیده‌ترین و حساسترین زنجیره تأمین در کشور است که هرگونه اختلال در آن می‌تواند مستقیم به سفره و معیشت مردم آسیب برساند. نقش بانک کشاورزی در این زنجیره، نقشی محوری و تسهیل‌گرانه است؛ به گونه‌ای که با طراحی و ارائه تسهیلات هدفمند، می‌کوشد این حلقه‌های به ظاهر گسسته را به هم پیوند زند و جریان مالی روانی را در کل این مسیر برقرار سازد.
حمایت بانک از این زنجیره، تنها معطوف به یک حلقه خاص نیست، بلکه نگاهی جامع و سیستمی دارد که نقطه آغاز آن تأمین مالی کشاورزان گندمکار» در اولین مرحله است. بانک با ارائه تسهیلات کم‌بهره و حتی اعتباری برای خرید نهاده‌های مورد نیاز مانند بذر اصلاح‌شده، کود و سم، اطمینان حاصل می‌کند که تولید پایه با قدرت آغاز می‌شود. این تسهیلات که با زمان‌بندی منطبق بر فصل کشت ارائه می‌شوند، فشار مالی را از دوش کشاورز برداشته و به او اجازه می‌دهند بدون دغدغه نقدینگی، بر کیفیت تولید متمرکز شود.
پس از مرحله تولید، نوبت به خرید و نگهداری محصول می‌رسد. بانک کشاورزی با ارائه خطوط اعتباری سنگین به سازمان‌های ذی‌ربط نقش تأمین‌کننده نقدینگی خرید تضمینی را ایفا می‌کند. این نقش، حیاتی‌ترین مداخله در کل زنجیره است. بدون این نقدینگی، دولت قادر به عملی کردن خرید تضمینی خود نبوده و این امر می‌تواند به اختلال در خرید، معطلی در پرداخت به کشاورزان و نهایتا، کاهش انگیزه تولید در سال بعد بینجامد. بانک با این اقدام، غیرمستقیم از درآمد و امنیت روانی کشاورز حمایت می‌کند.
حلقه بعدی، صنایع تبدیلی و به ویژه کارخانه‌های آرد هستند. این واحدها برای خرید گندم از انبارهای دولتی، تبدیل آن به آرد با کیفیت و نگهداری موجودی انبار خود نیازمند نقدینگی کلانی هستند. تسهیلات بانک کشاورزی به این کارخانه‌ها که در قالب اعتبارات سرمایه در گردش طراحی می‌شوند، امکان می‌دهد تا به صورت پیوسته و بدون وقفه به فعالیت خود ادامه دهند. تداوم فعالیت این کارخانه‌ها مستقیما بر توزیع به‌موقع و یکنواخت آرد در سطح کشور تأثیر می‌گذارد.
در انتهای این زنجیره، نانوایان قرار دارند که حلقه اتصال این زنجیره عظیم به مردم هستند. اگرچه معمولاً تسهیلات مستقیم کمتری به این قشر تعلق می‌گیرد، اما بانک کشاورزی با حمایت از تعاونی‌های توزیع آرد و گاهی ارائه تسهیلات برای نوسازی تجهیزات نانوایی‌ها، سعی در تسهیل و بهبود کارکرد این حلقه نهایی دارد. نانوایی‌های مجهزتر می‌توانند با بازدهی بالاتر و ضایعات کمتر، بهره‌وری نهایی زنجیره را افزایش دهند.
نکته کلیدی در رویکرد بانک کشاورزی، هدفمندی تسهیلات است. این بانک به خوبی می‌داند که تزریق غیرهدفمند نقدینگی به هر یک از این حلقه‌ها می‌تواند موجب انحراف منابع به سمت فعالیت‌های سوداگرانه شود. بنابراین، تسهیلات اغلب به صورت غیرنقدی یا با نظارت دقیق بر هزینه‌کرد ارائه می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که هر ریال صرف تقویت همان حلقه خاص از زنجیره گندم می‌شود.
در این راستا، طبق آمار بانک کشاورزی، ۶۷ هزار میلیارد ریال تسهیلات به فعالان زنجیره گندم، غلات، آرد و نان پرداخت کرده است. از این میزان، ۵۴ هزار میلیارد ریال تسهیلات برای تولید گندم، ۲۴۰۰ میلیارد ریال تسهیلات برای آسیاب و فرآوری گندم و غلات، بالغ بر ۸ هزار میلیارد ریال در حمایت از صنایع تبدیلی تولید رشته و ماکارونی، ۴۸۹ میلیارد ریال برای توسعه سازه‌های نگهداری گندم و افزون بر ۲۰۰۰ میلیارد ریال تسهیلات برای صنایع تولید نان، کیک و بیسکویت پرداخت شده است.
به این ترتیب، بانک کشاورزی با نقش آفرینی هوشمندانه خود، به عاملی برای کاهش اصطکاک در زنجیره گندم تبدیل شده است. این بانک با تزریق به‌موقع نقدینگی در نقاط کلیدی، مانع از ایجاد گره‌های مالی می‌شود که می‌تواند کل سیستم را به ایستایی تهدید کند. نتیجه این اقدام، تنها یک رقم تولید بالاتر نیست، بلکه ثبات است، ثبات در درآمد کشاورز، ثبات در موجودی کارخانه‌ها، ثبات در توزیع آرد و در نهایت، ثبات در دسترسی مردم به نان، که آرامش اجتماعی و امنیت غذایی را به همراه می‌آورد.
