جایگاه مهم سازمان تعاون روستایی در خرید توافقی و حمایت از کشاورزان
در ماه‌های اخیر، نوسان قیمت پیاز و مشکلات پیش‌روی کشاورزان این محصول، بار دیگر موضوع خرید توافقی را به یکی از محورهای بحث‌های کشاورزی و اقتصادی تبدیل کرده بود. خرید توافقی، به عنوان یکی از مکانیسم‌های حمایتی از تولیدکنندگان، می‌تواند با تعیین قیمت پایه قبل از کشت، از نوسانات شدید بازار جلوگیری کند و امنیت اقتصادی بیشتری برای کشاورزان فراهم آورد. در این میان، انواع تعاونی‌های روستایی به عنوان نهادهای مردمی و تخصصی، می‌توانند نقش کلیدی در ساماندهی این فرآیند ایفا کنند.
سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران با شبکه گسترده خود در کلیه مناطق دارای فعالیت کشاورزی کشور، ظرفیت بالایی برای جمع‌آوری، نگهداری و توزیع انواع محصولات کشاورزی دارد. در مورد پیاز، این نهاد می‌تواند با انعقاد قراردادهای خرید تضمینی با کشاورزان، هم از افت قیمت در فصل برداشت جلوگیری کند و هم با ذخیره‌سازی و عرضه به موقع، از افزایش بی‌رویه قیمت در ماه‌های کمبود محصول جلوگیری نماید. تجربه سال‌های گذشته نشان داده که در مناطقی که تعاونی‌ها فعالانه وارد فرآیند خرید توافقی شده‌اند، کشاورزان با اطمینان بیشتری به کشت پیاز پرداخته‌اند و کمتر در دام دلالان و نوسانات بازار افتاده‌اند.
با این حال، برخی چالش‌ها نیز در این مسیر وجود دارند. نبود زیرساخت‌های کافی برای انبارداری و فرآوری پیاز، ضعف در مدیریت زنجیره عرضه و گاهی ناهماهنگی بین تعاونی‌ها و نهادهای دولتی، از جمله موانعی هستند که می‌توانند اثرگذاری خرید توافقی را کاهش دهند. همچنین، برخی کشاورزان به دلیل عدم آگاهی یا بی‌اعتمادی به تعهدات تعاونی‌ها، ترجیح می‌دهند محصول خود را در بازار آزاد بفروشند، حتی اگر این کار به ضرر آن‌ها تمام شود.
مهندس طلایی، مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران در همین راستا، با بیان این که اجرای طرح خرید توافقی به کاهش زیان تولیدکنندگان، ثبات بازار و تداوم تولید کمک خواهد کرد، گفته است: کشاورزان نباید در فروش محصول خود دچار نگرانی باشند و حضور دولت در بازار، پشتوانه‌ای برای حفظ معیشت آنان است.
در پایان این نوشتار برای بهبود این روند؛ تقویت نقش نظارتی دولت بر عملکرد تعاونی‌ها، افزایش آموزش‌های تخصصی به کشاورزان و سرمایه‌گذاری در توسعه سردخانه‌ها و صنایع تبدیلی ضروری به نظر می‌رسد. اگر خرید توافقی با برنامه‌ریزی دقیق و مشارکت واقعی اجرا شود، می‌تواند الگویی موفق برای سایر محصولات کشاورزی نیز باشد و به ثبات بازار و معیشت پایدار کشاورزان در سراسر کشور بیانجامد.
