سامانه‌های نوین آبیاری، تحولی اساسی در کشاورزی پایدار
بخش کشاورزی به عنوان یکی از مصرف‌کنندگان اصلی منابع آب، نیازمند تحول در روش‌های آبیاری برای مقابله با بحران کم‌آبی و افزایش بهره‌وری استفاده از منابع محدود آب موجود در کشور است.
سامانه‌های نوین آبیاری با ارائه راهکارهای علمی و فناورانه، نقش کلیدی در بهینه‌سازی مصرف آب، افزایش عملکرد محصول و کاهش هزینه‌های تولید ایفا می‌کنند. این سیستم‌ها که شامل روش‌هایی مانند آبیاری قطره‌ای، بارانی، زیرسطحی و هوشمند می‌شوند، امکان توزیع دقیق آب و کود را در اختیار کشاورزان قرار داده و از هدررفت منابع ارزشمند آب کشور جلوگیری می‌کنند.
یکی از مهم‌ترین مزایای این فناوری‌ها، کاهش مصرف آب تا ۵۰ درصد در مقایسه با روش‌های سنتی است. در آبیاری نوین، آب مستقیماً به ناحیه ریشه گیاه هدایت می‌شود که علاوه بر جلوگیری از تبخیر و ایجاد روان‌آب، از رشد علف‌های هرز نیز می‌کاهد. همچنین، با یکپارچه‌سازی سنسورهای رطوبت خاک و سیستم‌های کنترل هوشمند، میزان آبیاری بر اساس نیاز واقعی گیاه تنظیم می‌شود که این امر به افزایش کمی و کیفی محصولات منجر می‌گردد.
علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف آب، سامانه‌های پیشرفته آبیاری، کاهش هزینه‌های بلندمدت را برای کشاورزان به همراه دارند. اگرچه اجرای این طرح‌ها در ابتدا نیازمند سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی است، اما در بلندمدت با کاهش مصرف انرژی، نیروی کار و نهاده‌های کشاورزی، مقرون‌به‌صرفه خواهند بود. از سوی دیگر، این فناوری‌ها با کاهش فشار بر منابع آب زیرزمینی و سطحی، به حفظ محیط زیست و پایداری اکوسیستم‌های کشاورزی کمک شایانی می‌کنند.
در سطح جهانی، بسیاری از کشورها با ارائه سیاست‌های حمایتی، آموزش کشاورزان و اعطای تسهیلات مالی، توسعه این سامانه‌ها را تسریع بخشیده‌اند. در ایران نیز برنامه‌هایی مانند طرح ملی توسعه آبیاری تحت فشار در دست اجرا می‌باشد که هدف آن، ترویج روش‌های نوین آبیاری در اراضی کشاورزی است. با توجه به شرایط اقلیمی خشک و نیمه‌خشک کشور، گسترش این فناوری‌ها نه‌تنها یک انتخاب، بلکه یک ضرورت راهبردی برای امنیت غذایی و مدیریت منابع آب محسوب می‌شود.
در سال جاری معاونت آب و خاک وزارت جهادکشاورزی برای اجرای ۵۰ هزار هکتار سامانه‌های نوین آبیاری و ۱۵ تا ۲۰ هزار هکتار روش آبیاری زیرسطحی برنامه‌ریزی کرده است و همچنین تاکنون سه میلیون و ۱۰۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی به سامانه‌های نوین آبیاری مجهز شده‌اند.
در نهایت، می‌توان گفت که سامانه‌های نوین آبیاری، به عنوان یکی از ارکان کشاورزی دقیق و هوشمند، راهکاری مؤثر برای مواجهه با چالش‌های آبی و افزایش تولیدات کشاورزی هستند و حرکت به سمت این فناوری‌ها، نیازمند همکاری مؤثر دولت، وزارت جهاد کشاورزی، بخش خصوصی و کشاورزان می‌باشد تا بتوان در مسیر توسعه پایدار کشاورزی گام برداشت.
