تقویت زنجیره تولید تا مصرف در جهت توسعه اقتصادی و کاهش فقر
امروزه تقویت زنجیره تولید تا مصرف یکی از کلیدیترین راهکارها برای توسعه پایدار بخش کشاورزی و بهبود معیشت کشاورزان است. تشکلهای کشاورزی، از جمله تعاونیها، اتحادیهها و سازمانهای مردم نهاد، نقش محوری در ایجاد پیوند میان تولیدکنندگان، فرآوریکنندگان و بازار مصرف دارند.
این تشکلها با کاهش هزینههای واسطهگری، افزایش قدرت چانهزنی کشاورزان و بهبود کیفیت محصولات، زمینه را برای رونق اقتصادی روستایی و امنیت غذایی فراهم میکنند.
یکی از مهمترین مزایای تشکلهای کشاورزی، توانمندسازی کشاورزان خردهپا از طریق تجمیع محصولات و دسترسی مستقیم به بازار است. این امر نهتنها سودآوری کشاورزان را افزایش میدهد، بلکه از ضایعات محصولات کشاورزی نیز میکاهد. علاوه بر این، تشکلها با ارائه خدمات آموزشی، ترویج فناوریهای نوین و تسهیل دسترسی به نهادههای باکیفیت، بهرهوری تولید را ارتقا میبخشند.
برای تحقق کامل این هدف، حمایت دولت و بخش خصوصی از تشکلهای کشاورزی ضروری است. سیاستگذاریهای مناسب، اعطای تسهیلات مالی و توسعه زیرساختهای حملونقل و نگهداری محصولات میتواند زنجیره ارزش کشاورزی را کارآمدتر کند. در نهایت، تقویت این نهادها به عنوان حلقه اتصال تولیدکننده و مصرفکننده، گامی اساسی در جهت توسعه اقتصادی و کاهش فقر در مناطق روستایی خواهد بود.
در کنار تشکلهای کشاورزی، بهرهگیری از فناوریهای نوین میتواند تحول چشمگیری در کارایی زنجیره تولید تا مصرف ایجاد کند. استفاده از سیستمهای هوشمند کشاورزی (مانند کشاورزی دقیق، اینترنت اشیا و دادهکاوی) به بهینهسازی مصرف آب، کود و سموم کمک کرده و بازدهی محصولات را افزایش میدهد. همچنین، پلتفرمهای دیجیتال بازار محصولات کشاورزی میتوانند ارتباط مستقیم و شفافی بین تولیدکنندگان و خریداران برقرار کنند، از دلالگری جلوگیری نمایند و قیمتگذاری عادلانهتری را به همراه داشته باشند.
یکی دیگر از حلقههای حیاتی در زنجیره تولید تا مصرف، توسعه صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات کشاورزی است. تشکلها میتوانند با ایجاد واحدهای کوچک و متوسط فرآوری در مناطق روستایی، ضمن جلوگیری از ضایعات، ارزش افزوده بیشتری برای کشاورزان ایجاد کنند. تولید محصولات نهایی مانند مربا، ترشی، خشکبار و مواد غذایی بستهبندیشده نهتنها درآمد کشاورزان را افزایش میدهد، بلکه اشتغال محلی را نیز تقویت میکند.
مصرفکنندگان نیز با انتخاب محصولات دارای نشانهای معتبر و حمایت از تولیدات محلی میتوانند نقش مهمی در تقویت این زنجیره ایفا کنند. آگاهیبخشی درباره مزایای خرید مستقیم از کشاورزان و تشویق به مصرف کالاهای باکیفیت داخلی، انگیزه تولیدکنندگان را افزایش داده و به چرخه اقتصادی کشور کمک میکند.
طبق آمار، بیش از ۸ هزار تشکل کشاورزی در سطوح شهرستانی، استانی و ملی، به عنوان نمایندگان صنفی کشاورزان و در قالب بخش خصوصی فعالیت میکنند. همچنین این مجموعهها بالغ بر ۲۴۰ هزار میلیارد تومان سرمایه در قالب نقدینگی، املاک، ساختمانها و مزارع در اختیار دارند. تشکلهای زیرمجموعه سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران، بالغ بر ۸۰۰ فروشگاه و ۲۲۰ روستا بازار فعال در کشور دارند و طبق گزارشها برای سال ۱۴۰۴، ایجاد ۵۰۰ فروشگاه و غرفه جدید را در دستور کار خود قرار دادهاند و تا پایان دولت، هدفگذاری برای راهاندازی ۳ هزار فروشگاه در قالب روستا بازار در اقصی نقاط کشور انجام شده است.
تقویت زنجیره تولید تا مصرف با محوریت تشکلهای کشاورزی، تنها با همکاری همه جانبه دولت، بخش خصوصی، کشاورزان و مصرفکنندگان امکانپذیر است. با بهرهگیری از فناوری، توسعه صنایع تبدیلی و ترویج فرهنگ مصرف هوشمند، میتوان به کشاورزی پایدار، عدالت اقتصادی و امنیت غذایی دست یافت. این رویکرد نهتنها معیشت روستاییان را بهبود میبخشد، بلکه گامی اساسی در جهت خودکفایی و رشد اقتصادی کشور محسوب میشود.
