پژوهش‌های کاربردی و نقش ویژه آن‌ها برای برون‌رفت از چالش‌های بخش کشاورزی
پژوهش‌های موجود را می‌توان بر پایه معیارهای متعددی دسته‌بندی کرد؛ مثلا بر پایه چگونگی به کار بستن نتایج پژوهش‌ها می‌توان آن‌ها را به دو دسته «کاربردی» و «بنیادی» تقسیم کرد. پروژه تحقیقاتی کاربردی، پژوهشی است که با بکارگیری و یا ایجاد روش‌ها، نظریه‌ها و الگوهای موجود و محصولات جدید یا پیشنهادی، برای یافتن راه حل یک یا چند مسئله جاری بخش کشاورزی و منابع طبیعی انجام می‌شود. نتایج پژوهش‌های کاربردی در کوتاه مدت و برای رفع مشکلات موجود قابل استفاده است، به بیان دیگر، پژوهش‌های کاربردی در حل مسائل جاری مفید هستند و از این روی با نام «کاربردی» شناخته می‌شوند، معمولا نیاز به انجام پژوهش‌های کاربردی زمانی احساس می‌شود که روش‌ها و اطلاعاتی که در اختیار داریم، برای حل برخی از مشکلات موجود کافی نیست. در مقابل، پژوهش‌های بنیادی به توسعه و تعمیق مبانی علوم مختلف کمک کرده و در درازمدت امکان گسترش مرزهای دانش بشری را فراهم می‌آورند. به عبارت دیگر، پروژه تحقیقاتی بنیادی عمدتاً در جهت گسترش مرزهای دانش یا به منظور فراهم ساختن زمینه علمی لازم برای حل مسائل جاری یا آتی انجام می‌شود.
بخش اعظم تحقیقاتی که در سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی انجام می‌شود، در گروه پژوهش‌های کاربردی تقسیم‌بندی می‌گردند. این پژوهش‌ها برای یافتن راهکار دانشی یا توسعه فناوری‌های مورد نیاز بخش برای رفع مشکلات موجود طراحی و اجرا می‌گردد. البته باید توجه نمود نیازسنجی و مسأله‌یابی، اجرای مطالعات، نشر و ترویج یافته‌های تحقیقاتی همگی سلسله‌وار در این زمینه با هم مرتبط بوده و نقصان یا خطا در هرکدام باعث به نتیجه نرسیدن فرآیند حل مساله شده و سبب باقی ماندن در شرایط موجود خواهد شد. بنابراین باید فرآیند انتقال یافته پژوهشی به مزارع و عرصه‌های تولیدی تسهیل شده و از نشر دانش و فناوری حاصل از پژوهش‌ها اطمینان حاصل نمود. امروزه برای تسریع و تسهیل انتقال یافته، روش‌های ترویجی با رویکرد مشارکتی بیشترین کاربرد را داشته و حضور و مشارکت همه ذی‌نفعان از جمله پژوهشگران، کشاورزان، مصرف‌کنندگان، مروجان، مدیران و کارشناسان اجرایی از سازمان‌های دولتی و غیردولتی بسیار راهگشا خواهد بود.
با توجه به اهمیت موضوع نشر دانش و انتقال یافته‌های تحقیقاتی در تمام زیربخش‌های زراعت، باغبانی، منابع طبیعی، دام، طیور و آبزیان موارد ذیل بایستی به عنوان اهم برنامه‌‌های تحولی در حوزه پژوهش‌های مرتبط کلیه زیربخش‌های کشاورزی مورد توجه قرار گیرد: توسعه پروژههای به‌زراعی در زیربخش زراعت با تأکید بر زراعت دیم، جلوگیری از پروژههای مشابه به‌نژادی در مناطق مختلف و متمرکز کردن این پروژه‌ها، مشارکت همه ذی‌نفعان پروژههای تحقیقی ترویجی در فرآیند بررسی و تصویب پروژه‌ها و گزارش‌های نهایی مرتبط به عنوان سکوی نشر دانش و فناوری، تبدیل فرآیند بررسی و اجرای پروژههای تحقیقی ترویجی به بستر و زمینه فرآیند مسئله‌یابی و نیازسنجی پژوهش‌های کاربردی بخش کشاورزی و منابع طبیعی با مشارکت حداکثری ذی‌نفعان، ارتباط منطقی پروژههای پژوهشی کاربردی با پروژههای تحقیقی ترویجی از نظر کیفی و کمی، تطبیق موضوعی و محصولی پروژههای تحقیقی ترویجی بر اهداف راهبردی بخش کشاورزی و منابع طبیعی، ایجاد زمینه انتقال یافته‌های قابل ترویج دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی بخش کشاورزی و منابع طبیعی، جهت‌دهی پروژههای مطالعاتی حوزه آموزش و ترویج در راستای آینده‌پژوهی بخش و پیگیری تصویب و اجرای پروژههای تحقیقی– توسعه‌ای توسط پژوهشگر مروجان ارشد سازمان تات.
