ضرورت گذار بانک کشاورزی از بانکداری سنتی به بانکداری پلتفرمی در عصر دیجیتال
بانکداری سنتی، با ستونهای استوار بر شعب فیزیکی، فرآیندهای طولانی و رابطه خطی و محدود با مشتری، برای دههها چارچوب نظام مالی جهان را شکل داده بود. اما اکنون در آستانه انقلابی بنیادین قرار داریم. موج دیجیتالسازی، تغییر انتظارات مشتریان و ظهور بازیگران نوآور فینتک، ضرورتی اجتنابناپذیر را رقم زده است: حرکت از مدل سنتی به سوی بانکداری پلتفرمی. این گذار، تنها یک انتخاب فناورانه نیست، بلکه یک بازتعریف استراتژیک از ذات خدمات مالی، نحوه خلق ارزش و ماهیت رقابت در این صنعت است.
در هسته مرکزی بانکداری پلتفرمی، یک تغییر پارادایم از حلقه بسته به اکوسیستم باز، نهفته است. بانک سنتی مانند یک قلعه مستحکم عمل میکند که تمامی خدمات از حساب و وام تا سرمایهگذاری را در درون دیوارهای خود تولید و ارائه میدهد. در مقابل، بانک پلتفرمی شبیه یک میدان شهری زنده و پویا است که زیرساخت امن و قابل اعتمادی فراهم میکند تا طیف وسیعی از ارائهدهندگان خدمات مالی و غیرمالی بتوانند خدمات تخصصی خود را به مشتریان ارائه دهند. در این مدل، بانک نقش میزبان اکوسیستم را ایفا میکند و ارزش، از طریق تسهیل تعاملات بین این بازیگران و مشتریان خلق میشود.
این تحول، پاسخی ضروری به چندین واقعیت بنیادین عصر حاضر است. نخست، تغییر رفتار و انتظارات مشتریان است. نسلهای جدید، به ویژه دیجیتالنیتیوها، به دنبال تجربههای یکپارچه، شخصیسازی شده، فوری و همهجا حاضر هستند. آنها نمیخواهند برای دریافت وام به شعبه مراجعه کنند، برای سرمایهگذاری به یک نرمافزار دیگر بروند و برای مدیریت بیمه به پلتفرم سومی مراجعه نمایند. آنها یک نقطه ورود واحد و یکپارچه میخواهند که تمامی نیازهای مالی و مرتبط با سبک زندگی آنها را درک و پاسخ گوید. بانکداری پلتفرمی با ارائه یک ابرنرمافزار مالی یا یک پورتال یکپارچه، این خواسته را محقق میسازد.
فناوری با شتابی بیسابقه در حال پیشرفت است. هیچ بانک سنتی، هرچند قدرتمند، نمیتواند به تنهایی در تمامی جبههها از هوش مصنوعی و کلان دادهها تا بلاکچین و تجربه کاربری، پیشرو باشد. مدل پلتفرمی، بانک را از انزوای نوآورانه نجات میدهد و امکان همکاری و یکپارچهسازی سریع راهحلهای نوآورانه فینتکها را فراهم میآورد. این امر چابکی بیسابقهای به بانک میبخشد و اجازه میدهد به جای رقابت با فناوری، از آن به عنوان اهرمی برای افزایش توانمندی خود استفاده کند.
چالش اقتصاد مقیاس و حوزه جدید درآمدزایی است. مدل سنتی مبتنی بر دفترچههای سپرده و اعطای وام، با حاشیه سود فشرده و رقابت تنگاتنگ روبرو است. بانکداری پلتفرمی با گشودن درها به روی خدمات متنوع، جریانهای درآمدی جدیدی از طریق کارمزد اشتراک، هزینه تراکنش و سهم از ارزش ایجاد شده در اکوسیستم خلق میکند. این مدل، بانک را از وابستگی صرف به سود خالص بهره نجات میدهد و پایههای درآمدی متنوعتر و مقاومتری میسازد.
با این حال، این مسیر با چالشهای عمیقی همراه است. بزرگترین مانع، فرهنگ سازمانی و ذهنیت مدیریتی است. حرکت از یک سازمان متمرکز، سلسله مراتبی و کنترل محور به یک نهاد باز، مشترک محور و مشارکتی، نیازمند تغییری فرهنگی است که به سادگی محقق نمیشود. همچنین، مسائل پیچیده حکمرانی داده، امنیت سایبری در یک محیط باز و رعایت مقررات نظارتی در اکوسیستمی با بازیگران متعدد، از دغدغههای اصلی است. بانکها باید در عین گشودن دروازههای خود، حریم امن و قابل اعتماد مشتریان را بیش از پیش پاسداری کنند.
بانک کشاورزی نیز به عنوان بزرگترین تأمین کننده منابع مالی بخش کشاورزی و دامپروری کشور، تاکنون قدمهای فراوانی در این مسیر برداشته و توسعه بانکداری الکترونیک و ارائه خدمات نوین بانکداری دیجیتال را سرلوحه کارهای خود قرار داده است.
در پایان، باید تأکید کرد که بانکداری پلتفرمی به معنای نابودی بانکداری سنتی نیست، بلکه به معنای تکامل آن به یک موجود زندهتر، چابکتر و مرتبطتر با زیستبوم دیجیتال امروز است. بانکی که نتواند خود را از یک فروشنده محصول به یک میزبان اکوسیستم تبدیل کند، در معرض خطر حاشیهای شدن قرار دارد. آینده از آن مؤسسات مالی هوشمندی است که پلتفرم را نه به عنوان یک پروژه فناوری، بلکه به عنوان هسته استراتژی کسبوکار خود بپذیرند و توانایی ایجاد، مدیریت و تسهیل ارزش در شبکهای به هم پیوسته از خدمات را داشته باشند. این گذار، یک ضرورت استراتژیک برای بقا و رشد در منظره متلاطم مالی فردا است.
