نقش مهم توسعه فناوری در شکوفایی اقتصاد دریامحور
در جهان امروز که با چالشهای متعددی از فشار بر منابع طبیعی خشکی تا تغییرات اقلیمی روبرو است، نگاه بشر به سوی دریاها و اقیانوسها به عنوان عرصهای جدید برای توسعه و رشد اقتصادی معطوف شده است. این گذار از اقتصاد خشکیمحور به سوی اقتصاد دریامحور، تنها یک تغییر مکان جغرافیایی نیست، بلکه تحولی پارادایمی است که با بهرهگیری از فناوریهای نوین، میتواند افقهای تازهای از فرصتهای پایدار را بگشاید.
درک اهمیت این تحول نیازمند نگاهی فراتر از برداشت سنتی از دریا به عنوان مسیری برای تجارت یا منبعی برای ماهیگیری است. اقیانوسها در واقع بزرگترین اکوسیستم کره زمین هستند که ظرفیتهای عظیم بکری در حوزههای انرژی، بیوتکنولوژی، معدنی و ترابری در خود نهفته دارند. با این حال، بهرهبرداری از این ظرفیتها در عصر حاضر بدون اتکا به فناوریهای پیشرفته نه تنها غیرممکن که غیرمسئولانه خواهد بود.
در زمینه انرژی، فناوریهایی مانند توربینهای بادی فراساحلی پیشرفته، مزرعههای موج و جزر و مدی و حتی انرژی حرارتی اقیانوس، در حال تبدیل کردن دریاها به نیروگاههای عظیم و پاک هستند. این فناوریها نه تنها وابستگی به سوختهای فسیلی را کاهش میدهند، بلکه به دلیل پایداری ذاتی، نقش کلیدی در تحقق اهداف تغییرات اقلیمی ایفا میکنند. همچنین، پهنههای آبی به آزمایشگاهی برای نوآوری در زیستفناوری دریایی تبدیل شدهاند. با کمک فناوریهای ژنومیک و بیوانفورماتیک، موجودات دریایی منبعی بیپایان برای توسعه داروهای جدید، مواد زیستی و آنزیمهای صنعتی هستند که میتوانند تحولی در صنایع داروسازی و پزشکی ایجاد کنند.
صنعت کشتیرانی و لجستیک نیز در آستانه تحولی شگرف قرار دارد. استفاده از ناوگان خودران، بهینهسازی مسیرها با هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء برای نظارت بر کالا و شرایط کشتی، نه تنها هزینهها را به شدت کاهش میدهد، بلکه ایمنی و بهرهوری را به سطحی بیسابقه ارتقا میبخشد. افزون بر این، توسعه شهرها و جوامع ساحلی هوشمند، که در آنها از فناوری برای مدیریت پایدار منابع آبی، پسماند و گردشگری استفاده میشود، الگویی از همزیستی مسالمتآمیز با محیط زیست دریایی ارائه میدهد.
با این حال، قلب تپنده این اقتصاد نوین، «داده» است. سیستمهای سنجش از دور، شبکههای حسگر زیرآبی و شناورهای خودکار در حال تولید حجم عظیمی از دادهها هستند. پردازش این کلاندادهها با کمک هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، به ما امکان میدهد تا درک دقیقتری از رفتار اقیانوس، اکوسیستمهای آن و منابعش به دست آوریم و بر این اساس، تصمیمگیریهایی آگاهانه و پایدار داشته باشیم.
در خاتمه، تمرکز بر اقتصاد دریامحور در چارچوب فناوریهای نوین و تحت راهبری سازمان شیلات ایران، به معنای حرکت به سوی مرزی جدید از توسعه اقتصادی است که در آن، رشد و پایداری در کنار یکدیگر قرار میگیرند. این رویکرد، نیازمند سرمایهگذاری بلندمدت در تحقیق و توسعه، ایجاد چارچوبهای حکمرانی نوین و تقویت همکاریهای بینالمللی است. آیندهای که در آن اقتصاد و اقیانوسها در هماهنگی کامل رشد میکنند، نه تنها آرمانی دستیافتنی است، بلکه برای نسلهای آینده یک ضرورت اجتنابناپذیر محسوب میشود.
