ضرورت تغییر رویکرد در نظام تأمین مالی کشاورزی
حقیقت این است که الگوی سنتی تأمین مالی در بخش کشاورزی، دیگر پاسخگوی نیازهای پیچیده و در حال تحول عصر حاضر نیست. تغییرات اقلیمی، کاهش منابع آبی، و نوسانات شدید بازار، کشاورزی را به فعالیتی پرریسک و سرمایه‌بر تبدیل کرده است. در این میان، تأمین مالی تنها به معنای اعطای وام به کشاورز در آستانه کشت نیست، بلکه باید به عنوان یک استراتژی کلان و بلند مدت نگریسته شود. رویکرد قدیمی، که عمدتاً کوتاه مدت و مبتنی بر ضمانت‌های سخت بود، اغلب خرده‌کشاورزان را که ستون فقرات امنیت غذایی هستند، از چرخه تولید خارج می‌کند.
ضرورت تحول، ایجاب می‌کند که نظام تأمین مالی از یک مدل مبتنی بر تسهیلات صرف، به سمت یک اکوسیستم مالی یکپارچه حرکت کند. در این مدل جدید، ارائه خدمات مالی با انتقال دانش و فناوری روز، بیمه محصولات در برابر مخاطرات غیرقابل پیش‌بینی، و ایجاد پیوند مستقیم بین مزرعه و بازار همراه می‌شود. هدف، کاهش ریسک سرمایه‌گذاری برای کشاورز و در عین حال تضمین بازگشت سرمایه برای نظام مالی است. این امر تنها از طریق طراحی ابزارهای مالی نوین مانند صندوق‌های تضمین سرمایه‌گذاری، اوراق بهادار کشاورزی و مشارکت در طرح‌های زنجیره ارزش میسر خواهد بود.
اتکا به رویکرد سنتی تأمین مالی، بخش کشاورزی را در چرخه معیوب کم سرمایگی، پایین‌بودن بهره‌وری و آسیب‌پذیری در برابر شوک‌ها محبوس کرده است. برای شکستن این چرخه، نظام مالی باید از نقش انفعالی خود خارج شده و به تسهیل‌گری فعال در خلق ارزش تبدیل گردد. این تحول مستلزم آن است که تأمین مالی بر اساس پروژه و زنجیره ارزش صورت پذیرد، نه صرفاً بر اساس درخواست تسهیلات فردی. در چنین مدلی، اعتبار مالی به همراه دانش فنی، بازار مطمئن و پوشش بیمه‌ای، در یک بسته جامع به کشاورز ارائه می‌شود. این یکپارچگی، نه تنها ریسک اعتباری را کاهش می‌دهد، بلکه سودآوری و پایداری تولید را برای کلیت زنجیره، از مزرعه تا سفره، تضمین می‌کند و در نهایت، امنیت غذایی را از یک شعار به یک واقعیت اقتصادی ملموس تبدیل می‌سازد.
در همین راستا، دکتر وهب متقی‌نیا، مدیرعامل بانک کشاورزی نیز هدف از ضرورت تغییر رویکرد در نظام تأمین مالی کشاورزی را گذار از تأمین مالی سنتی و کوتاه‌مدت به سمت تأمین مالی پایدار عنوان کرد؛ رویکردی که در آن، سودآوری اقتصادی در کنار مسئولیت‌پذیری اجتماعی و پایداری زیست‌محیطی سنجیده می‌شود تا امنیت غذایی کشور در بلندمدت تضمین شود.
در نهایت، تأمین مالی تحول‌آفرین، سرمایه را نه صرفاً به عنوان یک نهاده، بلکه به عنوان عاملی برای تسریع گذار از کشاورزی معیشتی به کشاورزی تجاری، دانش‌بنیان و مقاوم در برابر تغییرات اقلیمی می‌نگرد. بدون این تغییر رویکرد، هرگونه تلاش برای دستیابی به امنیت غذایی مطلوب، در نهایت نتیجه‌ای جز اتلاف منابع و تداوم چرخه ناپایداری در تولید نخواهد داشت. امنیت غذایی آینده، امروز در ترازنامه‌های نظام مالی بخش کشاورزی نوشته می‌شود.
