اهمیت ایجاد روستا بازارها برای تنظیم بازار کالاهای اساسی
در مواجهه با شرایط بحرانی، اعم از تحریم، همه‌گیری، سیل یا جنگ، یکی از اولین ارکان جامعه که دچار شوک و اختلال جدی می‌شود، زنجیره تأمین و توزیع کالاهای اساسی است. در چنین شرایطی، سیستم‌های متمرکز و کلان اقتصادی که اغلب متکی به واردات، زیرساخت‌های پیچیده و طولانی هستند، به‌سرعت آسیب‌پذیر شده و ممکن است پاسخگوی نیازهای فوری و گسترده مردم نباشند. در این بستر، ایده روستا بازار و شبکه تعاون روستایی محور نه به عنوان یک طرح جایگزین، بلکه به عنوان یک راهبرد مکمل و تاب‌آور، اهمیتی استراتژیک و حیاتی پیدا می‌کند.
شرایط بحران، آسیب‌پذیری اقتصاد متمرکز و وابسته به شهرها را آشکار می‌کند. ایجاد شبکه تعاون روستایی، رویکردی را ترویج می‌کند که در آن، روستاها نه تنها نقاطی مصرفی، بلکه مراکزی فعال و تولیدی در نظر گرفته می‌شوند. این شبکه با ایجاد روستا بازار به عنوان پلتفرم توزیع، دسترسی مستقیم تولیدکننده خرد روستایی را به مصرف‌کننده چه در خود روستا و چه در شهرهای مجاور فراهم می‌کند. این امر ضمن کاهش هزینه‌های واسط، درآمد بیشتری را عاید تولیدکننده روستایی کرده و انگیزه‌های تولید را حتی در شرایط دشوار، زنده نگه می‌دارد. بنابراین، بحران بهانه‌ای می‌شود برای تقویت پایه‌های اقتصاد مقاومتی و کاهش شکاف توسعه بین شهر و روستا.
شبکه‌های متمرکز تأمین کالا، مانند رگ‌های اصلی بدن هستند که اگر مسدود شوند، کل سیستم را با اختلال مواجه می‌سازند. در مقابل، یک شبکه تعاونی روستایی، شبیه به شبکه مویرگی قدرتمندی است که امکان توزیع غیرمتمرکز و محلی کالاها را فراهم می‌آورد. در شرایط بحران که ممکن است راه‌های ارتباطی بین استان‌ها یا مرزها مسدود شود، این شبکه‌های محلی می‌توانند با تکیه بر تولیدات داخلی هر منطقه، نیازهای اولیه جامعه خود و مناطق همجوار را تأمین کنند. این خوداتکایی منطقه‌ای بزرگ‌ترین پشتوانه برای مهار تورم ناشی از کمبود کالا و جلوگیری از ایجاد قحطی‌های مصنوعی توسط سودجویان است.
یکی از عوامل اصلی تورم در بحران، وجود واسطه‌های متعدد، احتکار و ایجاد اضطراب مصنوعی در بازار است. شبکه تعاون روستایی با ایجاد یک کانال توزیع شفاف و مستقیم، این حلقه‌های واسط را حذف یا کمرنگ می‌کند. روستا بازار به عنوان یک نهاد معتمد، می‌تواند کالاهای اساسی را با قیمت‌های عادلانه که منافع هر دو طرف تولیدکننده و مصرف‌کننده را تأمین می‌کند، به فروش برساند. این امر نه تنها به تثبیت قیمت‌ها در مناطق روستایی و شهری پیرامونی کمک می‌کند، بلکه با عرضه مستمر و قابل پیش‌بینی، اضطراب و هجوم مردم به بازار برای ذخیره‌سازی کالا را نیز کاهش می‌دهد. در حقیقت، این شبکه به عنوان یک بازار تنظیم‌گر غیردولتی اما مردمی عمل می‌کند که پاسخگویی و شفافیت در آن بسیار بالا است.
در همین راستا سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران از هدفگذاری ایجاد ۵۰۰ روستا بازار تا پایان سال جاری و افزایش این تعداد به ۳۰۰۰ بازارچه تا پایان کار دولت چهاردهم خبر داده است.
ایجاد روستا بازار و شبکه تعاون روستایی محور را نباید صرفاً یک طرح اقتصادی برای دوران بحران دید. این راهبرد، در حقیقت یک تحول راهبردی در نگرش به توسعه ملی است. این، اقتصاد روستایی را از حاشیه به متن مدیریت بحران می‌آورد و از آن به عنوان موتور محرک تولید و توزیع در شرایط دشوار بهره میبرد. سرمایه‌گذاری بر روی این شبکه‌ها، در واقع سرمایه‌گذاری بر روی تاب‌آوری ملی، عدالت اجتماعی، امنیت غذایی و توسعه متوازن است. در شرایطی که جهان با بحران‌های پیچیده و زنجیروار مواجه است، پررنگ کردن نقش جوامع محلی و شبکه‌های تعاونی، تنها یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر برای تضمین بقا و ثبات جامعه است.
