بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، راهکاری مؤثر برای مقابله با بحران آب در کشور
خشکسالی در ایران به نقطه‌ای بحرانی رسیده است. سفره‌های زیرزمینی روزبه‌روز تهی‌تر می‌شوند و بارش‌های ناگهانی نیز توان سیراب کردن زمین‌های تشنه را ندارند. در این شرایط، مدیریت منابع آبی از یک مسئله تخصصی به دغدغه‌ای ملی تبدیل شده که بقای کشور به آن وابسته است. اما در دل این چالش بزرگ، فرصت‌هایی نهفته است که می‌توانند آینده‌ای روشن‌تر را رقم بزنند.
با مدیریت معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی، فناوری‌های نوین آبیاری امروز به یاری کشاورزی ایران شتافته‌اند. سیستم‌های آبیاری هوشمند مجهز به حسگرهای سنجش رطوبت و امکان کنترل از راه دور، دیگر رویایی دست نیافتنی نیستند. این سامانه‌ها قادرند با دقتی بی‌سابقه، مقدار آب مورد نیاز هر گیاه را محاسبه و تأمین کنند. در برخی مزارع پیشرو کشور، کشاورزان با استفاده از تلفن‌های همراه خود، میزان آبیاری را تنظیم می‌کنند و از هدررفت کوچک‌ترین قطره‌های آب جلوگیری می‌نمایند.
روش‌های آبیاری زیرسطحی نیز تحولی شگرف در مصرف آب ایجاد کرده‌اند. در این شیوه، آب مستقیماً به منطقه‌ی ریشه‌رسانی گیاه هدایت می‌شود و تبخیر سطحی به حداقل ممکن می‌رسد. این فناوری به‌ویژه برای باغات میوه و محصولات باارزش کشاورزی بسیار مناسب است. برخی کشاورزان با به‌کارگیری این روش توانسته‌اند مصرف آب را تا ۴۰ درصد کاهش دهند، درحالی‌که میزان برداشت محصولشان افزایش یافته است.
استفاده از پوشش‌های ویژه‌ی خاک نیز از دیگر راهکارهای نوین به‌شمار می‌رود. این پوشش‌ها که از مواد طبیعی تولید می‌شوند، مانع از تبخیر آب شده و رطوبت خاک را به‌خوبی حفظ می‌کنند. در برخی مناطق خشک کشور، این روش ساده توانسته مشکل کم‌آبی را تا حد چشمگیری بهبود بخشد.
اما دامنه‌ی فناوری‌های نوین تنها به مزارع کشاورزی محدود نمی‌شود. تصفیه و بازچرخانی آب‌های صنعتی و خانگی امروزه به اقتصادی‌ترین راهکار تبدیل شده است. کارخانه‌های پیشرفته قادر هستند بیش از ۸۰ درصد آب مصرفی خود را بازیافت کنند. در برخی شهرهای کشور نیز از آب‌های خاکستری برای آبیاری فضای سبز استفاده می‌شود.
در این میان، هوش مصنوعی به کمک مدیریت منابع آب آمده است. سامانه‌های پیش‌بینی هوشمند می‌توانند با تحلیل داده‌های اقلیمی، بهینه‌ترین زمان آبیاری و مقدار دقیق آب مورد نیاز را تعیین کنند. این فناوری‌ها اگرچه در مرحله‌ی نخست هزینه‌بر هستند، اما در بلندمدت صرفه‌جویی قابل توجهی به‌همراه خواهند داشت.
نکته حائز اهمیت این است که هیچ فناوری به‌تنهایی راهگشا نخواهد بود. موفقیت در مدیریت منابع آب نیازمند ترکیبی از دانش بومی، فناوری روز و مشارکت عمومی است. کشاورزان باید آموزش ببینند، وزارت جهاد کشاورزی به عنوان نماینده دولت باید حمایت کند و صنعت باید فناوری‌های مناسب را توسعه دهد.
آینده‌ی آب ایران در گرو تصمیمات امروز ما قرار دارد و می‌توان با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، بحران آب را به فرصتی برای توسعه پایدار بخش کشاورزی در کشور تبدیل کرد. راهکارها وجود دارند، فقط به عزمی ملی و سرمایه‌گذاری هوشمندانه نیازمندیم.
