کشت گلخانه‌ای به عنوان راهکاری مؤثر برای امنیت غذایی و توسعه اقتصادی
محصولات گلخانه‌ای در سال‌های اخیر به یکی از محورهای اصلی توسعه کشاورزی در ایران تبدیل شده‌اند. این روش کشت نه تنها به دلیل بهره‌وری بالاتر در مصرف آب و خاک، بلکه به دلیل امکان کنترل بهتر عوامل محیطی مانند دما، رطوبت و نور، به عنوان راهکاری اساسی برای مقابله با چالش‌های اقلیمی و کم‌آبی مطرح شده است. با این حال، توسعه این بخش نیازمند نگاهی تحلیلی به نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای پیش رو است. در این میان، نقش وزارت جهاد کشاورزی و معاونت باغبانی این وزارت‌خانه به عنوان نهادهای سیاست‌گذار و اجرایی، قابل تأمل و نقد است.
یکی از مهم‌ترین نقاط قوت محصولات گلخانه‌ای، افزایش بهره‌وری در واحد سطح است. با توجه به محدودیت منابع آبی در ایران، کشت گلخانه‌ای می‌تواند با کاهش مصرف آب، تولید محصولات باکیفیت را تضمین کند. همچنین، این روش کشت امکان تولید خارج از فصل را فراهم می‌کند که به افزایش درآمد کشاورزان و کاهش وابستگی به واردات منجر می‌شود. وزارت جهاد کشاورزی با ارائه تسهیلات مالی و حمایت از تحقیقات کاربردی، توانسته است تا حدی به توسعه این بخش کمک کند. معاونت باغبانی نیز با معرفی ارقام مقاوم و آموزش کشاورزان، گام‌هایی در جهت بهبود کیفیت تولیدات برداشته است.
گزارش‌ها حاکی از آن است که ۳ میلیون تن محصولات گلخانه‌ای سبزی و صیفی، سایر محصولات گلخانه‌ای و قارچ خوراکی طی ۱۰ ماهه سال ۱۴۰۳ تولید شده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته نزدیک به ۴ درصد افزایش نشان می‌دهد.
همچنین حدود ۵۰۰ هکتار گلخانه در راستای انتقال کشت سبزی و صیفی فضای باز به محیط گلخانه و کنترل شده احداث و به بهره‌برداری رسیده است. ۱۰ میلیون تن افزایش تولید محصولات گلخانه‌ای و قارچ خوراکی تا پایان برنامه هفتم پیشرفت پیش‌بینی شده که البته برای تحقق این هدف، الزامات اجرایی و اعتبارات مورد نیاز باید تأمین شود.
به منظور توسعه پایدار محصولات گلخانه‌ای، وزارت جهاد کشاورزی و معاونت باغبانی باید به جای سیاست‌های مقطعی، بر برنامه‌ریزی بلندمدت و جامع تمرکز کنند. ایجاد زنجیره‌های ارزش کامل از تولید تا صادرات، حمایت از کشاورزان خرده‌پا با ارائه تسهیلات کم‌بهره و سرمایه‌گذاری در تحقیقات کاربردی برای کاهش هزینه‌های تولید از جمله اقدامات ضروری است. همچنین، تقویت همکاری بین بخش‌های دولتی و خصوصی می‌تواند به بهبود زیرساخت‌ها و افزایش رقابت‌پذیری محصولات گلخانه‌ای در بازارهای جهانی کمک کند.
در نهایت، توسعه محصولات گلخانه‌ای نیازمند نگاهی تحلیلی و همه جانبه است و در همین راستا وزارت جهاد کشاورزی و معاونت باغبانی باید زمینه را بیش از پیش برای رشد پایدار این بخش فراهم کنند. تنها در این صورت است که کشت گلخانه‌ای می‌تواند به عنوان راهکاری مؤثر برای بهبود امنیت غذایی و توسعه اقتصادی، نقش آفرینی کند.
