آنفولانزای فوق حاد پرندگان در جهان و وضعیت صنعت طیور کشور
شیوع آنفولانزای فوق حاد پرندگان یکی از جدی‌ترین تهدیدات برای صنعت طیور در سطح جهانی است. این بیماری که توسط ویروس‌های آنفولانزای نوع A ایجاد می‌شود، نه تنها باعث تلفات گسترده در جمعیت پرندگان می‌شود، بلکه تأثیرات اقتصادی و اجتماعی عمیقی بر صنعت طیور و زنجیره تأمین مواد غذایی دارد. در سال‌های اخیر، شیوع این بیماری در نقاط مختلف جهان افزایش یافته است و ایران نیز به عنوان یکی از تولیدکنندگان مهم طیور در منطقه، با چالش‌هایی در این زمینه مواجه شده است. با این حال در تأمین تخم‌مرغ به عنوان یکی از محصولات اصلی صنعت طیور، خودکفا است و تاکنون مشکلی در این زمینه نداشته است.
شیوع آنفولانزای فوق حاد پرندگان در سال‌های اخیر به دلیل تغییرات اقلیمی، گسترش تجارت جهانی و مهاجرت پرندگان وحشی، به یک بحران جهانی تبدیل شده است. کشورهای اروپایی، آمریکای شمالی و بخش‌هایی از آسیا شاهد شیوع گسترده این بیماری بوده‌اند. برای مثال، در سال ۲۰۲۲، اروپا یکی از بدترین دوره‌های شیوع این بیماری را تجربه کرد که منجر به معدوم‌سازی میلیون‌ها پرنده و خسارات اقتصادی سنگین شد. این بیماری نه تنها بر مرغداری‌های صنعتی تأثیر گذاشته، بلکه پرندگان وحشی و حیات وحش را نیز تهدید می‌کند.
صنعت طیور به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های کشاورزی، نقش حیاتی در تأمین پروتئین و امنیت غذایی کشور ایفا می‌کند. ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مرغ و تخم‌مرغ در خاورمیانه است و در سال‌های اخیر، با وجود چالش‌هایی مانند شیوع آنفولانزای فوق حاد پرندگان، توانسته است در تأمین تخم‌مرغ به خودکفایی کامل برسد. این خودکفایی نتیجه برنامه‌ریزی‌های دقیق، سرمایه‌گذاری در بخش تولید و بهبود مدیریت زنجیره تأمین توسط وزارت جهاد کشاورزی بوده است.
البته این بیماری باعث تلفات گسترده در مرغداری‌ها و افزایش هزینه‌های بهداشتی و قرنطینه می‌گردد. هرچند ما تاکنون در تأمین تخم‌مرغ مشکلی نداشتیم، اما شیوع بیماری می‌تواند در بلندمدت بر تولید تأثیر بگذارد. نبود سیستم نظارتی قوی و پیشگیرانه برای کنترل شیوع بیماری، یکی از چالش‌های اصلی است. بسیاری از مرغداری‌های کوچک و سنتی فاقد استانداردهای بهداشتی لازم هستند. صنعت طیور به دلیل وابستگی به واردات نهاده‌هایی مانند ذرت و سویا، در معرض نوسانات قیمت جهانی و اختلالات زنجیره تأمین قرار دارد.
براساس پیش‌بینی‌ها تا پایان سال، آمار تولید تخم‌مرغ در کشور به یک میلیون و ۳۶۰ هزار تن می‌رسد. این آمار نسبت به سال گذشته روند افزایشی داشته و ۱۰۰ هزار تن به میزان تولیدات کشور افزوده است. همچنین آمار صادرات نیز از ۱۳۶ هزار تن تخم‌مرغ صادر شده در سال گذشته به ۱۴۵ هزار تن تا ۳۰ بهمن سال جاری رسیده است.
صنعت طیور ایران برای حفظ دستاوردهای خود و مقابله با چالش‌های پیش رو، نیازمند افزایش همکاری بین وزارت جهادکشاورزی، بخش خصوصی و مرغداران می‌باشد. تقویت سیستم‌های نظارتی، حمایت مالی از تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاری در تحقیقات و فناوری، از جمله راهکارهای کلیدی برای تضمین پایداری صنعت طیور و امنیت غذایی کشور است. با اجرای برنامه‌های جامع و بلندمدت، می‌توان از تأثیرات منفی بیماری‌ها کاست و آینده صنعت طیور را تضمین کرد.
